Sam thường sống tại các dải cát nơi có thủy triều cao. Tại Việt Nam, Sam thường xuất hiện nhiều tại vùng biển Cát Bà, Hạ Long, Cần Giờ hay Quảng Yên… Nhìn thoáng qua, sam giống như một chiếc mũ sắt, phần mai rất dày và cứng. Ở phần đuôi sam biển có gờ mặt lưng, hình tam giác.

Sam biển được coi là “hóa thạch sống” hiếm hoi còn sót lại từ thời tiền sử.

Sam biển là loài vật có 6 đôi chân, 4 mắt trong đó có hai mắt lồi ra ở bên thân và hai mắt còn lại ở trên đầu nằm sát vào nhau. Sam biển còn được ngư dân gọi là “xe tăng biển”, “xe tăng thời tiền sử” hay “mũ sắt” .

Với hình dáng không có sự thay đổi so với tổ tiên của mình cách đây hàng chục triệu năm nên các nhà khoa học coi loài này như một “hóa thạch sống” còn sót lại từ thời tiền sử hiếm hoi trong thế giới động vật.

Một đặc tính thú vị của sam biển đó chính là dù đi đâu thì chúng cũng đi theo cặp, 1 con đực, 1 con cái song hành. Chúng làm tổ, sinh sống kiểu một vợ một chồng và sống cùng nhau cho đến hết đời. Mỗi cặp sam đẻ nhiều trứng. Trứng được phát triển thành ấu trùng, sam con và thành sam trưởng thành.

Đối với người dân làng chài, sự thủy chung của loài thủy sản này đã trở thành biểu tượng cho tình nghĩa vợ chồng, tình đoàn kết, đức hy sinh thấm đậm tình người. Bởi vậy nên khi bắt sam, họ thường đánh bắt cả 2 con sam cùng lúc. Nếu chỉ có 1 con lẻ dính lưới, ngư dân sẽ nhanh chóng thả trở về biển. Để bắt được sam, ngư dân phải tính con nước và định ngày ra khơi.

> Mua vé máy bay đi Đà Nẵng giá rẻ

Sam biển sinh sống và di chuyển theo cặp.

Trọng lượng của sam cái thường nặng hơn sam đực, trước đây sam không được ưa chuộng nên chỉ có giá vài chục ngàn. Nhưng đến khi du lịch bắt đầu phát triển, người ta đồn rằng ăn thịt, trứng hay uống máu sam biển không những ngon lạ mà còn giúp tăng sinh lực cho đàn ông, khiến phụ nữ da dẻ hồng hào, tươi nhuận. Thêm vào đó, vợ chồng cùng ăn sam sẽ yêu thương nhau nhiều hơn, tình cảm được gắn bó sâu đậm, chính bởi vậy nên sam biển được săn lùng và trở thành món ăn đặc sản

Sam biển thuộc họ giáp xác, tính hàn nên khi chế biến cần vô cùng cẩn thận. Khi cắt tiết sam, người ta phải cắt sao cho thành tia mới không làm mất độ chát của thịt. Toàn bộ chân, vây, mai được vứt bỏ. Riêng phần gan, ruột sam được lọc, không để dính vào phần thịt. Người làm thịt sam chỉ sơ ý một chút là có thể gây hậu quả cho người sử dụng.

Sau khi được sơ chế, sam biển sẽ được chế biến thành nhiều món ăn ngon và hấp dẫn như súp, gỏi, xào sả ớt, chua ngọt, miến, cháo... nhưng hấp dẫn nhất và được nhiều thực khách lựa chọn vẫn là món sam nướng. Đặc biệt, những con sam cái vào mùa sinh sản thường mang bụng trứng to, giàu đạm nên khi nướng lên trở thành món ngon khó quên.

Sau khi tẩm ướp sam với các gia vị cho ngấm, người ta đặt sam lên vỉ nướng, lật đều cho đến khi sam chín vàng là có thể thưởng thức. Khi ăn sam nướng, thực khách có thể ăn kèm với bưởi chua tách múi, củ cải thái nhỏ ngâm dấm, rau thơm, đậu phộng rang giã nát, nước mắm tỏi, ớt, hành phi...

Sam cái to và nhiều thịt hơn sam đực nên được ưa chuộng hơn.

Trước đây có nhiều trường hợp ăn một loài vật giống sam bị ngộ độc nên nhiều người nghĩ rằng trong thịt sam chứa độc tố. Nhưng thực chất đó là con so - một loài vô cùng giống sam biển từ hình dáng đến màu sắc. Dù có được sơ chế kĩ càng đến cỡ nào thì thịt so biển vẫn rất độc.

Cách phân biệt sam biển và so biển: 

Phần đuôi sam biển hình tam giác trên đuôi có gai nhọn còn đuôi so biển hình tròn, không gai. Theo cảnh báo của Viện Hải dương học Nha Trang, độc tố có trong loài so biển có thể gây ra các triệu chứng như nhức đầu, đau vùng thượng vị, nôn mửa, tay chân bủn rủn, cơ thể ngứa ngáy, tê cứng, khó thở, tím tái, hạ huyết áp... nặng có thể dẫn đến tử vong do trụy mạch, trụy hô hấp.

Bên cạnh đó, khi đi du lịch với vé Viejet đến các vùng biển, thực khách cũng không nên ăn quá nhiều trứng và thịt sam biển cùng lúc bởi đôi lúc, các chất độc trong rong và tảo biển – thức ăn của sam – chưa phân hủy hết, dễ ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng.